Inngangur.

Ríkisstjórnin hefur samþykkt meðfylgjandi siðareglur ráðherra, sbr. 2. mgr. 24. gr. laga nr. 115/2011, um Stjórnarráð Íslands. Siðareglurnar veita leiðsögn um það hvers konar framganga hæfir svo veigamiklu embætti en jafnframt gefa þær almenningi færi á að bera hegðun ráðherra saman við skráðar og útgefnar reglur. Þeim er ætlað að stuðla að trausti almennings á stjórn­sýslunni.

Hver og einn ráðherra gætir að því fyrir sitt leyti að farið sé eftir reglunum. Ráðherra getur í vafatilvikum leitað ráðgjafar hjá forsætisráðuneytinu, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga nr. 115/2011.

Þeir sem telja ráðherra hafa brotið gegn siðareglunum geta komið ábendingum um það á framfæri við umboðsmann Alþingis en hann gætir þess meðal annars að stjórnsýslan fari fram í samræmi við siðareglur settar á grundvelli laga um Stjórnarráð Íslands, sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis. Telji einhver að brot á siðareglum hafi jafnframt falið í sér að hann sjálfur hafi verið beittur rangsleitni er unnt að bera fram kvörtun við umboðsmann Alþingis, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 85/1997.

1. gr.

Störf ráðherra.

1. Ráðherra sinnir starfi sínu af alúð, trúmennsku og heiðarleika. Hann beitir því valdi er fylgir embættinu á grundvelli laga og stjórnarskrár af hófsemi og sanngirni og án tillits til eigin hags­muna.
2. Ráðherra sýnir ráðdeild við meðferð fjármuna hins opinbera og hvetur starfsfólk ráðuneytis síns til hins sama.
3. Ráðherra notfærir sér ekki stöðu sína, eða upplýsingar sem hún veitir honum sérstakan aðgang að til persónulegs ávinnings fyrir sig eða aðila sér nákomna.
4. Ráðherra hefur í huga að skyldur hans eru fyrst og fremst við almenning.

2. gr.

Hagsmunatengsl og hagsmunaárekstrar.

1. Ráðherra forðast árekstra milli almannahagsmuna annars vegar og fjárhagslegra eða persónu­legra hagsmuna sinna eða fjölskyldu sinnar hins vegar og gætir þess að persónuleg tengsl hafi ekki áhrif á störf sín. Takist honum ekki að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra af þessu tagi skal hann upplýsa um þá.
2. Ráðherra upplýsir um fjárhagsleg hagsmunatengsl eða önnur slík tengsl sem valdið geta hagsmuna­­árekstrum. Forsætisráðherra getur í samráði við ríkisstjórn ákveðið að kalla með skipu­lögðum hætti eftir frekari upplýsingum um hagsmunatengsl ráðherra sem birtar yrðu almenn­ingi.
3. Ráðherra beitir sér fyrir því innan ráðuneytis og þeirra stofnana sem undir það heyra að tekið sé á hagsmunaárekstrum strax og þeir koma upp og hann fær vitneskju þar um. Þá skal hann beita sér fyrir því að starfsfólk sé sér meðvitað um mögulega hagsmunaárekstra og leiðir til að koma í veg fyrir þá.

3. gr.

Fjármál og launagreiðslur.

1. Ráðherrastarf (að jafnaði ásamt þingmennsku) telst fullt starf. Ráðherra gegnir ekki öðrum störfum á meðan. Sinni ráðherra öðrum verkefnum er honum óheimilt að þiggja greiðslur fyrir nema þær séu innan hóflegra marka og að fengnu samþykki forsætisráðuneytisins.
2. Ráðherra er ekki heimilt að hafa einkanot af gæðum starfsins nema að svo miklu leyti sem lög og reglur leyfa.
3. Halda skal skrá um þær gjafir sem ráðherra þiggur í krafti embættis síns og skulu þær renna til viðkomandi ráðuneytis. Það á þó ekki við um minni háttar persónulegar gjafir samkvæmt nánari afmörkun í lögum.
4. Ráðherra þiggur að jafnaði ekki boðsferðir af einkaaðilum nema opinberar embættisskyldur séu hluti af dagskrá ferðarinnar.

4. gr.

Háttsemi og framganga.

1. Ráðherra forðast allt athæfi sem líklegt er til að vekja grunsemdir um að hann notfæri sér stöðu sína í eiginhagsmunaskyni.
2. Ráðherra gætir þess að framganga hans gefi starfsmönnum og almenningi ekki tilefni til að ætla að litið verði framhjá brotum á lögum eða siðareglum.
3. Ráðherra gætir jafnræðis þegar kemur að því að greiða götu einstakra fyrirtækja á erlendum vettvangi.
4. Ráðherra efnir ekki til móttöku fyrir hópa og samtök, sem hefur í för með sér útgjöld, nema slíkt samræmist starfsemi ráðuneytis.
5. Ráðherra gætir þess að rýra ekki virðingu embættis síns með ámælisverðri framkomu, skeyt­ingar­­leysi um lög eða virðingarleysi við manngildi og mannréttindi.

5. gr.

Ráðherra og starfslið ráðuneytis.

1. Ráðherra leggur sig fram um að tryggja að faglega sé staðið að skipun embættismanna og annarra starfsmanna.
2. Ráðherra virðir hlutleysi og faglegt sjálfstæði embættismanna og annarra starfsmanna.
3. Ráðherra leitar faglegs mats starfsmanna ráðuneytis síns áður en ákvarðanir eru teknar um einstök mál eftir því sem tilefni er til, sbr. 1. mgr. 20. gr. laga nr. 115/2011.
4. Ráðherra gerir skýran greinarmun á flokkspólitísku starfi, svo sem í tengslum við kosn­ingar, og verkefnum ráðuneytis síns hverju sinni. Hann felur starfsmönnum ráðuneyta, öðrum en aðstoðar­­manni, ekki verkefni sem tengjast hinu fyrrnefnda.

6. gr.

Upplýsingagjöf og samskipti við almenning.

1. Ráðherra skal upplýsa almenning og fjölmiðla með reglulegum og skipulegum hætti um störf ráðuneytis síns. Leiðrétta ber eins fljótt og auðið er rangar upplýsingar eða mis­skilning sem upp kann að koma varðandi störf ráðherra.
2. Ráðherra leggur sig fram um að gera upplýsingar aðgengilegar svo framarlega sem lög mæla ekki gegn því og sér til þess að starfsmenn ráðuneytis vinni í sama anda.
3. Ráðherra synjar ekki um aðgang að upplýsingum sem varða almannahag nema lög bjóði eða almanna­hagsmunir krefjist þess að öðru leyti. Ráðherra ber að hafa frumkvæði að birtingu upplýsinga sé hún í almannaþágu.
4. Ráðherra leitast við að eiga greið og opin samskipti við frjáls félagasamtök, fagfélög og hags­muna­hópa, með almannahagsmuni að leiðarljósi.

7. gr.

Ábyrgð.

1. Ráðherra skal sýna samstarfsvilja séu störf hans tekin til skoðunar af hálfu Alþingis eða eftirlits­stofnana þess og eins þegar þingmenn óska eftir upplýsingum á grundvelli laga um þingsköp.
2. Ráðherra ber ábyrgð á því að brugðist sé við ábendingum starfsmanna um siðferðilega ámælis­vert eða ólögmætt athæfi í ráðuneyti hans eða á starfssviði ráðuneytisins. Hann gætir þess að starfs­menn sem benda á slíkt gjaldi ekki fyrir það.

8. gr.

Gildistaka.

Reglur þessar öðlast þegar gildi. Jafnframt falla úr gildi siðareglur ráðherra, nr. 1250/2017.

Forsætisráðuneytinu, 27. maí 2022.

Katrín Jakobsdóttir.